Günümüzde hemen her gün, tarihte yaşanan önemli gelişmelere şahit oluyor ve bu gelişmeleri inceliyoruz. Yurttaşlar, tarihte 25 Ocak günü ne olduğunu, önemli tarihi hadiseleri, doğumları ve vefatlari büyük bir merakla inceliyor. Peki, tarihte bugün ne oldu 25 Ocak? Detaylar haberimizde…
TARİHTE BUGÜN NE OLDU 25 OCAK?
ALANA GELEN HADİSELER
1072 – Divânu Lügati’t-Türk, Türk kültürünün ilk Türkçe dilinde yazılan sözlük yapıti, Kaşgârlı Mahmut tarafından yazılmaya başlandı. 10 Şubat 1074’te bitirildi.
1327 – III. Edward, İngiltere Kralı oldu.
1348 – Venedik’te suratlarca kişinin vefatına neden olan bir zelzele alana geldi.
1363 – Sırpsındığı Muharebesi’ni Osmanlı Devleti kazandı.
1554 – São Paulo’nun kuruluşu.
1573 – Mikatagahara Muharebesi
1579 – Utrecht Antlaşması imzalandı ve günümüz Hollanda’sının esaslari atılmış oldu.
1755 – Moskova Üniversitesi heyetti.
1792 – İngiltere’de, fakir sınıfların ilk siyasi teşkilatı sayılan «London Corresponding Society» teşkilatı heyetti.
1831 – I. Nikolay ve Romanovların düşmesiyle Polonya’nın bağımsızlığı ilan edildi.
1858 – Felix Mendelssohn’un Bir Yaz Gecesi Düşü isimli yapıtinin Düğün Marşı kısmı Kraliçe Victoria’nın kızının düğününde çalındıktan sonra, tam dünyadaki düğünlerin popüler müziği haline geldi.
1872 – Hasköy Tersanesi işçileri greve çıktı.
1881 – Thomas Edison ve Alexander Graham Bell Oryantal Telefon Şirketini kurdular.
1890 – Arjantin ve Brezilya arasında Montevideo antlaşması imzalandı.
1918 – Rusya, Sovyetler Birliği Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği oluşunu ilan etti.
1919 – Paris Barış Konferansı’nda; beynelmilel barışı ve güveni sağlayacak ve devam ettirecek bir Milletler Cemiyeti kurulmasına karar verildi.
1919 – Ermeniler, Antep Hükûmet binasını ele geçirerek Yönete el koyduklarını açıkladılar.
1924 – İlk Kış Olimpiyat Oyunları Chamonix’de başladı.
1926 – Şeker, petrol ve benzin inhisarı tekeli hakkında yasalar kabul edildi.
1932 – Sovyetler Birliği ve Polonya saldırmazlık anlaşmayı imzaladı.
1936 – İstanbul’da vapurculuk şirketi ile tam kabotajın Denizyolları İdaresine geçmesini sağlayan sözleşme imzalandı.
1937 – Cincinnati’de su baskınlar petrol rezervlerinin patlamasına yol açtı, şehir alevler içinde kaldı.
1939 – Celâl Bayar Hükûmeti istifa etti. Güncel Hükûmet Refik Şeffaf Başkanlığında heyetti.
1942 – Tayland, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık’a savaş ilan etti.
1949 – İsrail’de ilk seçimler yapıldı. David Ben-Gurion Başbakan oldu.
1950 – Amerika’da eski bürokrat Alger Hiss, hiçbir delil bulunmaksızın, komünist ajan olduğu gerekçesiyle, 5 sene ağır hapis cezasına mahkûm edildi.
1950 – Şiddetli kış nedeniyle İç Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde yollar kapandı, Çubuk Barajı dondu.
1951 – Kumyangjang-ni Muharebesi
1952 – Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı bir genelge yayımladı; 1952-1953 öğrenim senesinden itibaren lise eğitimi 4 seneye çıkarılacak.
1952 – Gümrük ve Tekel Bakanı Sıtkı Yırcalı, kibrit tekelinin kalktığını açıkladı; özel sektör kibrit üretebilecek.
1954 – Ankara’da sıcaklık -30 dereceye düştü; mektepler tatil edildi.
Uganda Devlet Başkanı Yoweri Museveni
1956 – Türk Eczacıları Birliği heyetti.
1957 – Hint Keşmir’i kendine ilhak etti.
1958 – İstanbul’da 25 kişi, komünizm propagandası yaptıkları gerekçesiyle hapsedildi. Hapsedilenlerin arasında Hekim Hikmet Kıvılcımlı da bulunuyordu.
1966 – Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı OECD Türkiye’ye Destek Konsorsiyumu Türkiye’nin dikkatini çekti; enflasyon süratle çoğalıyor.
1968 – Türk Ordu Futbol Ekibi Dünya şampiyonu oldu.
1969 – Amerika Birleşik Devletleri ile Kuzey Vietnam arasında barış görüşmelerine Paris’te başlandı.
1971 – İdi Amin Gerçekleştirdiği darbe ile Milton Obote’yi devirdi ve Uganda’nın Başkanı oldu.
1973 – Başbakan Ferit Melen “Eziyet palavradır” dedi. Bülent Ecevit, bunun bir palavra olduğunu söyleyince Cumhuriyetçi Güven Partililerin CGP hamlesine uğradı.
1974 – Cumhuriyet Millet Partisi CHP ile Millî Selamet Partisi MSP Hükûmet ortaklığı protokolü imzaladı.
1977 – İstanbul’da bir sene içinde 510 öğrenci vakayı alana geldi, 13 öğrenci can verdi.
1980 – Başbakan Süleyman Demirel’in azınlık Hükûmeti’nin misyonda olduğu 73 günde politik sebeplerle 497 kişinin öldürüldüğü, 779 kişinin yaralandığı ve 72 soygun vakasının yaşanmış olduğu açıklandı.
1981 – Mao’nun dul eşi Jiang Qing vefat cezasına çarptırıldı.
1985 – II. Louis Stadyumu, Monako Prensi III. Rainier tarafından açıldı.
1986 – Millî Direniş Hareketi, Uganda’da Tito Okello Hükûmetini devirdi.
1987 – 30 milyon dolara sigortalanan Muhteşem Süleyman Sergisi, Amerika Birleşik Devletleri’nin başşehiri Washington’da Milli Sanat Müzesi’nde açıldı.
1988 – Türkiye, BM Eziyetle Çaba Sözleşmesi’ni imzaladı.
1991 – Bakanlar Heyeti, Kürtçe konuşma ve şarkı söylemeyi özgür vazgeçti.
1991 – Amerika Birleşik Devletleri ve müttefiklerinin bir hafta süren atağı karşısında, Saddam Hüseyin yönetimi Kuveyt’teki petrol kuyularını ateşe verdi ve çiğ petrolü körfeze boşalttı.
1995 – Rusya, Norveç tarafından fırlatılan bir araştırma roketini Amerika Birleşik Devletleri’nin Trident füzeleriyle karıştırınca az daha bir nükleer karşı atak başlatıyordu.
1996 – Rusya’nun Avrupa Konseyi’ne girişi.
1996 – Amerika Birleşik Devletlerinde son bir kere asılarak idam Gerçekleştirildi. Cinayet kabahatlisi Billy Bailey, Amerika Birleşik Devletleri’nin Delaware eyaletinde Gerçekti.
1997 – Yaşar Kemal Beynelmilel Nonino Mükâfatı’nü İtalya’da tertip edilen bir merasimle aldı.
1999 – Kolombiya’nın batısında 6,0 şiddetinde zelzele alana geldi, en az 1000 kişi can verdi.
2002 – Wikipedia, yazılımının “II. Faz” ya da Magnus Manske Günü olarak bilinen Güncel versiyonuna geçti.
2004 – Opportunity isimli uzay sondası, Mars yüzeyine indi.
2005 – San Francisco kenti, meydanlarda, parklarda ve şehrin kamuya ait diğer yerlerinde sigara içmeyi menetti. Cezanın değeri 100 dolar olarak açıklandı.
2005 – Hindistan’daki bir hac merasimi sırasında çıkan izdihamda 258 kişi can verdi.
2006 – Dünyanın en büyük globalleşme karşıtı eylemlerinden olan Dünya Sosyal Forumu Venezuela’da başladı.
2006 – İlk kere seçimlere katılan İslami Direniş Hareketi Hamas, Filistin’de tertip edilen genel seçimlerin galibi oldu ve 10 senelik El Fetih hakimiyetine son verdi. İsmail Haniye, 19 Şubat’ta Başbakan oldu, ancak İsrail, Hamas Hükûmeti ile tam görüşmeleri durdurdu.
2011 – 25-27 Ocak arasında Kuzey Amerika kar kasırgası yaşandı.
2015 – Yapılan genel seçimlerde SYRİZA Radikal Sol Koalisyon Partisi, birinci gelerek Yunanistan’ın Güncel iktidarını oluşturdu.
DOĞANLAR
750 – IV. Leo Hazar, Bizans İmparatoru ö. 780
1627 – Robert Boyle, İrlandalı kimyacı ö. 1691
1736 – Joseph-Louis Lagrange, İtalyan matematikçi ö. 1813
1759 – Robert Burns, İskoç şair ö. 1796
1790 – Moritz Daffinger, Avusturyalı ressam ö. 1849
1812 – Pierre de Decker, Belçikalı bir Roma Katolik politikacı, devlet adamı ve yazar ö. 1891
1842 – Vilhelm Thomsen, Danimarkalı dil bilimci ve Türkolog ö. 1927
1874 – W. Somerset Maugham, İngiliz romancı, reyin ve kısa hikaye yazarı ö. 1965
1882 – Virginia Woolf, İngiliz yazar ö. 1941
1899 – Paul-Henri Spaak, Belçika Başbakanı NATO ve AET’nin kuruluşuna liderlik eden ö. 1972
1917 – Ilya Prigogine, Belçikalı kimyager, fizikçi ve Nobel Kimya Mükâfatı sahibi ö. 2003
1920 – Jeanne Brabants, Belçikalı dansçı, koreograf ve hoca ö. 2014
1921 – Samuel T. Cohen, Amerikalı fizikçi ve nötron bombasını icat eden ö. 2010
1923 – Arvid Carlsson, İsveçli bilim insanı ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Mükâfatı sahibi ö. 2018
1923 – Hıfzı Topuz, Türk gazeteci ve yazar
1926 – Yusuf Şahin, Darılı sinema rejisöri ö. 2008
1927 – Antonio Carlos Jobim, Brezilyalı besteci, Bossa Nova akımının lideri, yorumcu, piyanist ve gitarist ö. 1994
1927 – Marian Brown, Amerika Birleşik Devletlerinde ikon olan “San Francisco İkizleri”nden biri ö. 2014
1927 – Vivian Brown, Amerika Birleşik Devletlerinde ikon olan “San Francisco İkizleri”nden biri ö. 2013
1928 – Eduard Şevardnadze, Gürcistan Devlet Başkanı ö. 2014
1931 – Paavo Haavikko, Fin şair ö. 2008
1933 – Corazon Aquino, Filipinli kadın siyasetçi ö. 2009
1935 – James Gordon Farrell, Britanyalı yazar ö. 1979
1936 – Onat Kutlar, Türk sinema eleştirmeni ve yazar ö. 1995
1938 – Vladimir Vısotskiy, Rus tiyatro oyuncusu, şarkı sözü yazarı ve millet şarkıcısı ö. 1980
1942 – Eusébio, Portekizli futbolcu ö. 2014
1948 – Halife bin Zayid el-Nehyan, Birleşik Arap Emirlikleri’nin 2. Devlet Başkanı
1951 – Numan Pekdemir, Türk kontrbasçı
1954 – David Grossman, İsrailli yazar
1955 – Toru Iwatani, Japon video oyunu tasarımcısı
1960 – Dursun Çiçek, Türk asker ve siyasetçi
1962 – Ruşen Çakır, Türk gazeteci
1978 – Ahmet Dursun, Türk futbolcu
1980 – Fulden Akyürek, Türk oyuncu
1980 – Michelle McCool, Amerikan profesyonel güreşçi
1980 – Paulo Assunção, Brezilyalı futbolcu
1980 – Xavi, İspanyalı futbolcu
1981 – Alicia Keys, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı, besteci ve oyuncu
1981 – Toşe Proeski, Makedon şarkıcı ö. 2007
1982 – Maxim Shabalin, Rus buz patenci
1982 – Noemi, İtalyan şarkıcı ve söz yazarı
1982 – Ömür Arpacı, Türk oyuncu
1984 – Robinho, Brezilyalı futbolcu
1985 – Tina Karol, Ukraynalı şarkıcı
1996 – Calum Hood, Avustralyalı müzisyen ve 5 Seconds of Summer’da gitarist
2000 – Arda Berk Kaya, Türk basketbolcu
CAN VERENLER
477 – Genserik, Vandal Kralı d. 389
1559 – II. Christian, Danimarka Kralı d. 1481
1578 – Mihrimah Sultan, Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan’ın kızı d. 1522
1891 – Theo van Gogh, Hollandalı sanat simsarı d. 1857
1896 – Frederic Leighton, İngiliz ressam d. 1830
1921 – William Thompson Sedgwick, Amerikalı akademisyen d. 1855
1942 – Ahatanhel Krımski, Ukraynalı bilim insanı ve akademisyen d. 1871
1947 – Al Capone, Amerikalı gangster d. 1899
1952 – Sveinn Björnsson, İzlanda’nın ilk Cumhurbaşkanı d.1881
1958 – Cemil Topuzlu, Türk cerrah Türkiye’de çağdaş cerrahinin kurucusu, İstanbul’un eski Belediye Başkanı ve Tıp Fakültesi Dekanı d. 1866
1987 – Nahuel Moreno, Arjantinli Troçkist önder d. 1924
1990 – Ava Gardner, Amerikalı sinema oyuncusu d. 1922
1997 – Jeane Dixon, Amerikalı astrolog ve psişik d. 1904
2004 – Miklós Fehér, Macar futbolcu d. 1979
2006 – Anna Malle, Amerikalı porno yıldızı d. 1967
2009 – Orhan Duru, Türk yazar ve gazeteci d. 1933
2010 – Nedim Doğan, Türk tiyatro, sinema ve televizyon oyuncusu d. 1945
2015 – Demis Roussos, Yunan şarkıcı d. 1946
2016 – Ergüder Yoldaş, Türk müzisyen ve besteci d. 1939
2017 – John Hurt, İngiliz film-dizi oyuncusu ve seslendirme sanatçısı d. 1940
2020 – Garbis Zakaryan, Ermeni asıllı Türk boksör ve alıştırman. d. 1930
