1953 İstanbul doğumlu olan Eşref Armağan; dünyanın doğuştan görme manili ilk ve tek ressamıdır. Bu özelliği ile Armağan ’ın; yalnızca Türkiye de değil, dünya çapında adı dinlenmiştir. Görsel sanat dallarından biri olan resmin, görmeden yapılması olası müdür? Eşref Armağanı bu denli öğrenilir yapan nedir? Eşref Armağan ’ın görme maniyi ile yüzleşmesi 3- 4 yaşlarında iken oldu. Etrafındakiler […]
1953 İstanbul doğumlu olan Eşref Armağan; dünyanın doğuştan görme manili ilk ve tek ressamıdır. Bu özelliği ile Armağan ’ın; yalnızca Türkiye de değil, dünya çapında adı dinlenmiştir. Görsel sanat dallarından biri olan resmin, görmeden yapılması olası müdür? Eşref Armağanı bu denli öğrenilir yapan nedir?
Eşref Armağan ’ın görme maniyi ile yüzleşmesi 3- 4 yaşlarında iken oldu. Etrafındakiler çarparak hasar görmemesi için onu kesintisiz uyarıp manipülasyon yapıyorlardı. 6 yaşından sonra yaşadığı dünyayı kendi teknikleri ile tanımaya çalışan Armağan ’ın en büyük sponsoru babası oldu. Sobacılık yapan babasının iş yerinde, ona dayanak ederdi. O yarıyıllarda rağbet gören gaz ocaklarının kafa kısımları kutu içinde satılırdı. Armağan boşalan bu kolilerle ve soba boruları ile bir şeyler yapma gayretindeydi ve bu babasının çok güzeline giderdi.
6 yaşından beri kalemle bir şeyler çizmeye çalışan Armağan; 12 yaşındayken ilk somut çalışması olan kelebek resmini çizdi. Görme manili olduğu için çevresindeki nesneleri değerek tanıması gerekiyordu ama kelebeğe değmesi o kelebeğin can vermesi demekti. Babasından kelebeği kabartma olarak yapmasını rica etti. Karton üzerine çizilen kelebek tasviri çivi ile bastırılarak kabartma yapıldı ve Armağan değerek kelebeği tanıdı, ilk resmi için büyülü değişi yapmış oldu.
Eğitim Süreci
Eşref Armağan; hiç eğitim görmedi, yazmayı kendisi bildi. Babasının mektep müdürüne, diğer çocuklarla birlikte mektebe gelebilir mi? diye sormasının ardından evet yanıtının alınmasıyla beraber mektebe gitti geldi. Ama o yarıyılda bulunduğu bölgede, görme manili bir çocuk için eğitim verecek bir öğrenim müessesesinin olmaması resmi olarak bir mektebi bitirmesine izin vermedi.
Gerçeğinde ilk zamanlar ressam olmak gibi bir maksadı yoktu zira misal alabileceği böyle biri olmadı. Eğitimini kendisi yaptı, teknikler geliştirdi. Etrafındakilere açtığı suallerle tanıdı nesneleri, kısaca merak ettiği her şeyi. Fotoğraf çizdi ve sordu! oldu mu diye? Ama aldığı olmadı yanıtından sonra o hiç yılmadı, kesintisiz sordu ve sınamalar yaptı. Mesela çizdiği ilk fotoğraf sınamalarında ışık ve gölgeye yer vermedi. Zira ışık nedir karanlık nedir öğrenmiyordu. Işığın ne taraftan geldiği, yansıması nesnedeki görüntüsünün metamorfozu, karanlığı, gölgeyi ona anlatanların diline resmetti. Ama bir şey noksandı. Işıktan karanlığa geçiş noktasındaki sert çizgiler resmi aslı ile değişikleştiriyordu. Bu geçişi yumuşatmak için, o kısmı yay biçiminde gölgelendirme yapmak gerektiğini ona anlatan bireyle bildi.
Kullandığı Teknik ve Malzemeler
Dinlediklerini fotoğraf olarak kâğıt üzerine aktarmak kolay değildi. Değerek tanıdığı nesneleri ilk evvelleri kuru boya ile boyamış, ışık ve gölgelendirebilmek için sonraları akrilik boyaya geçmiştir. Çizme ve boyama harekâtını tamamını parmakları ile yapmaktadır, ancak bu biçimde ne yaptığını kavrayabilir. Zaman içinde, dinlediklerini, uyguladıkları ile birleştiren Armağan için renk kavramı tanımı, gören insanlara göre çok değişik büyüdü. Görme yetisini kullanan bir insanda renk kavramı; yaşanılan deneyimlerle beraber edinilir ve beyin kaydolur. Mesela kırmızı bir elma gördüğünüzde düşünmezsiniz, otomatik olarak rengini tanımlarsınız. Oysa Armağan da bu süreç azıcık değişik işliyor. Renk kavramı deyince ona anlatılanlardan o nesnenin nasıl durduğu, hangi renk olduğu ve değerek formunu biliyor. Mesela bir elma çizmesi istendiğinde, elmanın formu rengi ışık gölge oyununu bir tam olarak hayal eder ve birebir çizebilir.
Fotoğraflarında Perspektife Geçiş
Fotoğraf sanatı isteğinden hiç bırakmayan Armağan, çizdiği fotoğraflarda perspektif olmadığı tenkidinden sonra Marmara üniversitesinde görevli bir fotoğraf hocasından perspektif üzerine eğitim aldı. Kabartma bir dondurma külah üzerinde perspektif nedir kendisine anlatıldı. Bu süreçten sonraki fotoğraf çalışmalarında perspektife yer verdi.
Nasıl Bilim Adamlarının İlgi Odağı oldu?
Doğuştan itibaren görme manili olan birinin, hakikate bu denli yakın fotoğraflar çizebilmesi “Acaba azıcık olsun görüyor mu” sualini akla getirdi. 2004 senesinde Harvard Üniversitesi’nden Prof. Dr. John. M. Kennedy, Armağanı Amerika Birleşik Devletleri ye davet ederek üzerinde nörolojik araştırmalar yaptı. Bu araştırmalarda ilk evvel kendisine 20 ’den fazla obje verildi. İlk obje verildiğinde tanımak için yalnızca 18 sn. vardı. 18 sn. sonra elinden bu obje alındı ve 18 sn. de çizilmesi söylendi. İkinci obje verildiğinde vakit benzerdi. Sonrasında 1. ve 2. objeyi yukarıyadan ve alttan görüntüsü ile resimlenmesi, aralarda perspektif ve değişik açılardan çizilmesinin istendiği suallerle 20 objenin çizimi bitirdirildi. Bu resimlenme operasyonu sırasında bilimsel nörolojik bilgiler elde edebilmek için lüzumlu makinalara bağlandı MR çekildi.
Ayrıca; özel koşullarda hazırlanmış ışık testleriyle, Armağanın ışıktan etkilenip etkilenmediğine bakıldı. Prof. Kennedy göre; şayet bu ışık testleri gören birine yapılmış olsaydı 2-3 saniye dahi direnme bahtı netlikle yoktu. Bu biçimde Eşref armağanın % 100 görme manili olduğu bilim tarafında da ispatlanmış oldu.
Tüm bu ışık testleri, beyin faaliyet seviyeyi ölçüm neticeleri karşısında bilim adamları şok oldu.
Harvard Üniversitesi Ölçüm Neticeleri Neyi İfade Ediyor?
Eşref Armağan; beyin faaliyetleri ve seviyeleri ölçüm neticelerine göre; %100 görme manili “Süper özel gelişmiş bir beyinli” bir ressam. Onun beynini süper yapan şey ise, beynin arka kısmında yer alan görsel korteksin; görmediği halde, etkin hale gelmesi. Başka Bir Deyişle fotoğraf yapma safhasında, gören sıhhatli bir ferdin görsel korteksi gibi çalışması. Sıhhatli bir fertte bu görsel korteks, ışık girdiği anda etkin olurken, Armağan da parmakları ile değdiği ve çizime başladığı anda etkin hale geliyor. Sanki parmaklarında gözleri var ve görüyor.
Eşref Armağan Çalışmaları
Eşref Armağan ’ın yerli ve yabancı pek çok sergide fotoğrafları sergilendi. Amerika Birleşik Devletleri, Çin, İtalya fotoğraf sergisi yapılan ülkeler arasındadır. Discovery Channel yaptığı bir dokümansal için, Eşref armağanı Floransa alanına götürdü. Felipo Brunoleci imzalı bir vaftizhaneyi, maketten tanıyarak yukarıyadan ve önden çizmesini istedi. Suskunluğu sağlanmış kalabalık bir etrafta yapılan test neticesinde, alan beğeniden devrildi. Kimse bu görme manili adamın bu vaftizhaneyi görmeden nasıl çizdiğini anlam veremedi. Bu vaftizhanenin 600 yıl sonra ilk kez üç ebatlı olarak resimlenmesi ayrıca ehemmiyet arzediyor.
Discovery bu çalışmadan sonra Armağanın “Real Super Humans Asıl Süper İnsanlar adlı dokümansalını yapmış bu dokümansal The Colors of Darkness Karanlığın Renkleri” adlı mükâfatlı evraksala mevzu oldu. Harward Üniversitesi araştırma neticeleri de İngiliz bilim mecmuası `New Scientist`te yazı olarak yayınlanmıştır.
Eşref Armağan şu an 1994 senesinde tanışıp evlendiği Joan Eröncel ile Türkiye de sanatsal hayatına devam etmektedir. Eşref Armağan bize gösteriyor ki; doğuştan görme manili biri görsel sanat dallarında da galibiyetli olabilir. En somut misali Eşref Armağan ’dır.
