Psikolog ve genetik epistemolog Jean Piaget, 9 Ağustos 1896’da İsviçre’nin Neuchâtel kentinde doğdu. Çocukların, çocukluk çağı boyunca entelektüel olarak nasıl büyüdüğünü araştıran bilişsel gelişim kuramı ile ünlüdür. Onun bu kuramından evvel, çocuklar ufak erişkinler olarak kabul ediliyordu. Eğitimle alakalı düşüncelerini, “Mekteplerde, eğitimin temel emeli, evvelki jenerasyonların yaptıklarını yineleyip durmanın ötesine geçebilen, Güncellikler üretebilecek kalitelere sahip […]
Psikolog ve genetik epistemolog Jean Piaget, 9 Ağustos 1896’da İsviçre’nin Neuchâtel kentinde doğdu. Çocukların, çocukluk çağı boyunca entelektüel olarak nasıl büyüdüğünü araştıran bilişsel gelişim kuramı ile ünlüdür. Onun bu kuramından evvel, çocuklar ufak erişkinler olarak kabul ediliyordu. Eğitimle alakalı düşüncelerini, “Mekteplerde, eğitimin temel emeli, evvelki jenerasyonların yaptıklarını yineleyip durmanın ötesine geçebilen, Güncellikler üretebilecek kalitelere sahip bayanlar ve erkekler yaratmak olmalıdır.” laflarıyla özetleyen Piaget ise, çocukların düşünme biçiminin, erişkinlerin düşünme biçiminden çok değişik olduğunu korundu.
Bilişsel Gelişim Kuramının Yükselişi
Piaget’nin kuramı, psikoloji biliminde, kendine özgü bir alt alan olarak, gelişimsel psikolojinin ortaya çıkışını sağlayan muazzam bir tesire sahiptir ve eğitim alanına devrimsu baskın bir katkıda bulunmuştur. Ayrıca, yapılandırmacı yaklaşımın lideri olarak da görülmektedir. Onun bu yaklaşımı, insanların, dünya ve hayatla alakalı tüm balakalarını, fikirleriyle tecrübeleri arasındaki etkileşimlere direnerek “kurduklarını” ileri devam ettir ve “Gördüğümüz balakamızı değiştirir, balakamız gördüğümüzü.” lafıyla özetlenmektedir.
1979 senesinde Balzan Sosyal Ve Siyasal Bilimler Ödülünü de alan Piaget, yirminci asrın, B.F. Skinner’den sonra en tesirli ikinci psikoloğu olarak kabul edilmiştir. 1934’te, Beynelmilel Eğitim Bürosu Direktörlüğü misyonundayken,”Yalnızca eğitim, cemiyetlerimizi mümkün bir çöküşten kurtarabilir” diyen Piaget’nin teorileri günümüzdeki eğitim programlarının temelinde yer almayı sürdürmektedir.
Jean Piaget, 1955 senesinde Cenevre Üniversitesi’nde, bilişsel gelişim kuramını ve epistemolojik bakışını “genetik epistemoloji”de birleştirerek, Beynelmilel Genetik Epistemoloji Merkezi’ni kurdu ve 16 Eylül 1980’deki vefatına kadar da bu merkezi idaredi. Merkezin bilim alanlarındaki tesirleri, sonunda akademik literatürde “Piaget’nin fabrikası” olarak adlandırılmasına yol açtı. Uzun ve fantastik üretken kariyeri boyunca, bilim felsefesi, dilbilim, eğitim, sosyoloji ve evrimsel biyoloji gibi çok muhtelif alanlarda rakamsız ehemmiyetli bilimsel çalışmalara katkıda bulunan Piaget, Freud’un fikirlerinin anormal tavırlar psikolojisine egemen olduğu gibi, gelişimsel psikolojiye egemen oldu. Gelişimsel araştırmaların odağını, sosyal ve duygusal büyümeyle alakalı daha önceki ananesel yaklaşımlardan, Güncel bilişsel gelişim yaklaşımına yönlendirdi.
Ortaçağ edebiyatı profesörü Arthur Piaget ve Rebecca Jackson’un oğlu olan Jean William Fritz Piaget’nin, biyolojiye ve zoolojiye dinlediği büyük alaka, henüz on bir yaşındayken, bir albino serçe üzerine yayınladığı yazıyla kendini göstermiş ve yumuşakçalarla alakalı yazılarla devam ederek daha on beş yaşındayken dikkat toplayarak tanınmasını ve kariyerine tahlilci olarak başlamasını sağlamıştı. Doğa bilimlerine alakası hep devam etti ve 1918’de Neuchâtel Üniversitesi’nde doktorasını bitirdi.
Psikolojiye ve psikanalize olan alakası, kısa bir müddet çalıştığı Zürih Üniversitesi’nde başladı. Eugen Bleuler ve Carl Gustav Jung’un derslerini izledi. Bergson’un felsefesi özellikle epistemoloji açısından alakasını çekti. İsviçre’den Paris’e taşındığında, Alfred Binet tarafından kurulan mektep-laboratuvarda çalıştı ve Binet’nin ünlü zekâ testlerinin ölçüm ve değerlendirmelerine takviye etti. Çocukların, belirli bazı suallere devamlı olarak yanlış yanıtlar verdiğini fark eden Piaget, çocukların yaptıkları bu yanlışların, erişkinlerin yapmadığı yanlışlar olduğunu gördü. Bu onu, çocukların bilişsel süreçlerinin erişkinlerden değişik olduğu kuramına götüren ipucuydu.
Jean Piaget,1921’de, Edouard Claparède et Pierre Bovet’nin davetiyle İsviçre’ye döndü ve çalışmalarını Cenevre Üniversitesi Jean-Jacques Rousseau Enstitüsü’nde sürdürdü. Daha sonra da sırasıyla psikoloji,sosyoloji,bilim felsefesi, bilimsel düşünce tarihi ve deneysel psikoloji profesörü olarak, Neuchâtel, Cenevre, Lozan ve Sorbonne Üniversitelerinde çalıştı.
Balakanın Orijinlerinin Bulguyu
Piaget, Genetik Epistemoloji kitabında kendini bir genetik epistemolog olarak tanımlar. Epistemoloji, felsefenin, balakanın orijini, doğası, kapsamı ve hudutlarıyla ilgilenen bir koludur. Ama Piaget yalnızca düşüncenin doğasını değil, nasıl büyüdüğünü ve genetiğin bu süreci nasıl etkilediğini de merak ediyordu. Binet’nin testleri ile yaptığı ilk çalışmalarda edindiği balakalardan yola çıkarak oluşturduğu teori, bugün genel kabul gören bir bakış olsa da, o senelerde devrim olarak kabul edildi.
Çocukların edindikleri balakaların, tecrübeleri ve etkileşimleri aracılığıyla şema olarak bilinen gruplara ayırmalarını önerdi. Güncel balakalar elde edildiğinde, mevcut şemalara dahil edilebilecek veya tamamen Güncel bir balaka kategorisi oluşturulabilecekti. Bugün, çocukların bilişsel gelişimi üzerine yaptığı araştırmalarla tanınan Piaget, 1923 senesinde evlendiği eşi Valentine Châtenay’dan 1899 – 1983 olan üç çocuğunun Jacqueline, Lucienne ve Laurent entelektüel gelişimini araştırarak, çocukların zihinlerinin ve düşünce süreçlerinin gelişiminin geçirdiği evreleri belirleyen bir kuram yarattı.
Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramının Dört Aşaması
1 – Duyu-Motor Aşaması: Gelişimin bu ilk düzeyi doğumdan takribî iki yaşına kadar sürer. Gelişimlerinin bu basamağında, çocuklar dünyayı öncelikle duyuları ve motor hareketleri aracılığıyla tanırlar.
2 – Harekâtsallık Evveli Safha: Gelişimin ikinci basamağı, iki yaşından yedi yaşına kadar sürer. Dilin büyümesi ve sembolik oyunun ortaya çıkışıyla karakterizedir.
3 – Somut Harekâtsal Safha: Bilişsel gelişimin üçüncü düzeyi, yedi yaşından takribî 11 yaşına kadar sürer. Anlamsal düşünce ortaya çıkmaya başlar, ancak çocuklar hala soyut ve teorik düşünme ile kasvet yaşarlar.
4 – Formel Harekâtsal Safha: Bilişsel gelişimin bu dördüncü ve son düzeyi, 12 yaşından erişkinliğe kadar sürer. Gençler, giderek soyut düşünme ve tümdengelimli us yürütmede ustalaşırlar.
Yapıtları Ve Etkiledikleri
Altmıştan fazla kitabı ve suratlarca bilimsel yazısı olan Jean Piaget’nin neredeyse bütün dillere çevrilen ve temel kabul edilen başlıca yapıtları arasında, “Le Langage et La Pensée Chez l’Enfant” Çocukta Dil ve Düşünce, “La Représentation du Monde Chez l’Enfant” Çocukta Dünya Tasarımı, “Introduction à l’Épistemologie Génétique” Genetik Epistemolojiye Giriş, “La Naissance de l’Intelligence” Aklın Doğuşu, “La Psychologie de l’Enfant” Çocuk Psikolojisi sayılabilir. Piaget’nin fikirlerinden, psikoloji, sosyoloji, eğitim, epistemoloji, ekonomi, hukuk ve genetik alanlarında faydalanılmaya devam edilmektedir. Çalışmaları Howard Gardner ve Robert Sternberg de dahil olmak üzere birçok ehemmiyetli psikoloğun düşüncelerini etkilemiştir.
