Karl Abbe 23 Ocak 1840 – 14 Ocak 1905, Alman fizikçi, optik bilimci, teşebbüsçü ve sosyal reformcudur. Otto Schott ve Carl Zeiss ile beraber çağdaş optiklerin esasını attı. Abbe, çok rakamda optik alet geliştirdi. Alman araştırma mikroskopları, astronomik teleskoplar, planetaryumlar ve değişik optik sistemler üreticisi Carl Zeiss AG’nin ortak sahibidir. Abbe 23 Ocak 1840’da Eisenach, Saxe-Weimar-Eisenach’ta […]
Karl Abbe 23 Ocak 1840 – 14 Ocak 1905, Alman fizikçi, optik bilimci, teşebbüsçü ve sosyal reformcudur.
Otto Schott ve Carl Zeiss ile beraber çağdaş optiklerin esasını attı. Abbe, çok rakamda optik alet geliştirdi. Alman araştırma mikroskopları, astronomik teleskoplar, planetaryumlar ve değişik optik sistemler üreticisi Carl Zeiss AG’nin ortak sahibidir.
Abbe 23 Ocak 1840’da Eisenach, Saxe-Weimar-Eisenach’ta Georg Adam Abbe ve Elisabeth Christina Barchfeldt’e doğdu. Ağırbaşlı bir ailedeye sahipti. Babasının patronu tarafından desteklenen Abbe, ortaokula devam edebildi ve 1857’de mezun olduğu Eisenach Gymnasium’da oldukça iyi derecelerle üniversiteye giriş için genel yeterlilik elde edebildi. Mektepten parçaladığında bilimsel kabiliyeti ve güçlü istemi zati belirli olmuştu. Böylece, ailenin gergin mali gidişatına karşın, babası Abbe’nin Jena Üniversiteleri 1857-1859 ve Göttingen’de 1859-1861 çalışmalarını desteklemeye karar verdi. Abbe, talebe olarak kazancını artırmak için özel dersler verdi. Babasının patronu ona fon sağlamaya devam etti.
Abbe, 23 Mart 1861’de Göttingen’de doktorasını aldı. Mektepteyken, Göttingen yedisinden biri olan Bernhard Riemann ve Wilhelm Eduard Weber’den etkilendi. Bunu, Göttingen gözlemevinde ve Frankfurt’taki Physikalischer Verein’de Johann Wolfgang von Goethe tarafından 1824 senesinde kurulan ve bugün hala var olan fizik ve kimya ile ilgilenen yurttaşların birliği iki kısa vazife izledi. 8 Ağustos 1863’te Jena Üniversitesi’nde üniversite öğretim vazifelisi olarak çalıştı. 1870 senesinde Jena’da deneysel fizik, mekanik ve matematik doçentliği kontratını kabul etti. 1871’de matematikçi ve fizikçi Karl Snell’in kızı olan Elbe Snell ile evlendi ve Abbe’nin hocalarından iki kızı vardı.
1879’a kadar profesörlüğe kavuştu. 1878’de Jena astronomik ve meteorolojik gözlemevinin direktörü oldu. 1889’da Bavyera Bilim ve Beşeri Bilimler Yüksekokulu’ne abone oldu. Aynı zamanda Sakson Bilimler Yüksekokulu abonesiydi. 1891 senesinde Jena Üniversitesi’nde öğretim misyonlarından emekli oldu. Abbe 14 Ocak 1905’te Jena’da can verdi. O bir ateistti.
İş Yaşamı
1866’da Zeiss Optical Works’te araştırma direktörü oldu ve 1868’de hem ilk hem de 
ikincil renk bozulmasını ortadan kaldıran bir mikroskop lensi olan aporokromatik lensi buluş etti. 1870’de Abbe, mikroskop aydınlatması için kullanılan Abbe kondansatörünü buluş etti. 1871’de, 1874 senesinde yayınlanan bir broşürde belirlediği ilk refraktometreyi planladı. 1872’de aydınlık olmayan nesnelerin görüntü kanunlarını geliştirdi. Zeiss Optik İşleri 1872’de geliştirilmiş mikroskoplarını satmaya başladı.
Rastgele bir saydam malzemenin kırılma indeksinin dalga boyu varyasyonunun bir miktarı olan Abbe rakamını ve varsayımı test eden Abbe kriterini yarattı, bir dizi gözlemde sistematik bir meyil olduğunu eforu çözme açısından bu kriter, açısal bir bölmenin dalga boyunun sarihlik çapına oranından daha az olamayacağını öngörür keşfetti. Zati Jena’da bir profesör olarak, o zamanlar büyük miktarda sınama yanılma usulüne sabreden optik aletlerin imal sürecini iyileştirmek için Carl Zeiss tarafından işe alındı.
Abbe rakamsal sarihlik terimini belirleyen ilk bireydi, zira yarım açının sinüsü, kapak sırçayı ve ön mercek arasındaki boşluğu dolduran civarın kırılma indisi ile çarpılması gerekiyordu.
Abbe, mikroskopun çözünürlük hududunu ve yöntemi 1873’te yayınlandı keşfetmek için bir hayli şahıs tarafından kredilendirildi.
Helmholtz’un bu yöntemin başka bir erken görünümü 1874 senesinde yaptığı bir yayında Helmholtz, bu yöntemin ilk olarak 61 sene evvel can veren Joseph Louis Lagrange tarafından türetildiğini belirtmektedir. Helmholz, Berlin Üniversitesi’nde Zeiss ile bağları sebebiyle yalanladığı bir profesörlük sunacak kadar etkilendi. Abbe, geniş diyafram uzmanlarının kampındaydı ve mikroskopik çözünürlüğün en sonunda optiklerin diyaframıyla hudutlu olduğunu korunuyordu, fakat aynı zamanda uygulamaya bağlı olarak maksatların tasarımında diyafram üzerinde ağırlıklandırılması gereken başka parametreler de olduğunu korundu. Abbe’nin “Mikroskop Kuramına Katkı ve Mikroskopik Görmenin Tabiatına Katkı” başlıklı 1874 tarihli yazısında Abbe, mikroskop çözünürlüğünün sarihliğine ters olarak bağlı olduğunu yazdı.
1876’da Abbe’ye Zeiss tarafından bir ortaklık öneri edildi ve kayda değer karlarda paylaşımlar başladı. Her ne kadar ilk teorik türevler Eşitlik. 1 başkaları tarafından yayınlandı, Abbe’nin bu neticeye deneysel olarak erişen ilk şahıs olduğunu söylemek adaletli olur. 1878’de mikroskop için ilk homojen batırma sistemini kurdu. Abbe Zeiss işbirliğinin ürettiği gayeler ideal ışın geometrisine sahipti ve Abbe’nin sarihliğin lenslerin çarpıklığı ve meskenini değil mikroskobik çözünürlüğün üst hududunu ayarladığını bulmasını sağladı.
Abbe, Zeiss, Zeiss’in oğlu, Roderich Zeiss ve Otto Schott 1884’te Jenaer Glaswerk Schott & Genossen’i kurdular. Zamanla Zeiss Optical Works ile birleşecek olan bu işletme, 44 başlangıç optik sırça cinsinin araştırma ve yapımından mesuldü. Teleskoplarla çalışarak 1895’te görüntü tersine çevirme sistemi kurdu.
Yüksek nitelik gayeleri üretmek için Abbe, eşdeğer çözünürlük hududuna erişmek için zorunlu olan, hem küresel sapma hem de koma sapması olan optik sapmaların teşhisine ve düzenlenmesine ehemmiyetli katkılarda bulunmuştur. Küresel aberasyona ek olarak Abbe, optik sistemlerdeki ışınların, Abbe sinüs şartı olarak öğrenilen bir ilke olan kırınım hudutlu bir nokta üretmek için açısal dağılımları üzerinde sabit açısal geliştirmeye sahip olması gerektiğini keşfetti. Abbe’nin Frits Zernike’ın 1953’te Nobel Mükâfatını aldığı faz kontrast çalışmasına direndiği hesaplamaları ve galibiyetleri öylesine abidesel ve gelişmişti ki Hans Busch bunları elektron mikroskobunun geliştirilmesi için kullandı.
Carl Zeiss’ın mikroskop çalışmaları ile olan ilişkisi sırasında, yalnızca optik alanının ön saflarında değil, aynı zamanda 1900’de sekiz saatlik iş gününü hatırlatan sekiz saatlik iş gününü tanıttığı için emek reformu oldu. Ayrıca, bir emeklilik fonu ve bir deşarj tazminat fonu oluşturdu. 1889’da Ernst Abbe, bilimde araştırma için Carl Zeiss Vakfı’nı kurdu ve affetti. Vakfın emeli “ekonomik, bilimsel ve teknolojik geleceği güvence altına almak ve böylece çalışanlarının iş güvenliğini çoğaldırmaktı”. Bir çalışanın zaferinin, orijinine, dinine veya siyasi görüşlerine değil, sadece marifetlerine ve performanslarına direndiği bir noktaya geldi. 1896’da Zeiss optik çalışmalarını yine kâr paylaşımıyla kooperatife dönüştürdü.
