5 Mart tarihinde yaşanan doğumlar, ölümler ve önemli olaylar, “Tarihte bugün ne oldu?” başlığı ile vatandaşlar tarafından büyük bir merakla araştırılıyor. Peki, tarihte bugün ne oldu 5 Mart? 5 Mart’ta ne oldu? Kim doğdu, kim öldü? Ayrıntılar haberimizde…
1584 – Karlstad, İsveç’te kent konumuna alındı.
1821 – James Monroe, ABD Başkanlığı görevine ikinci kez getirildi.
1836 – Samuel Colt, ilk 34 kalibre altıpatlar (revolver) tabancanın seri üretimine başladı.
1890 – Meksika’daki kırsal yaşamı dile getiren macera romanlarıyla ünlü yazar, B. Traven doğdu. Kimliğini açıklamayı reddeden ve Gerçek adı asla öğrenilemeyen Traven’in kimliği hakkında kesin olarak bilinen tek şey, romanlarının çoğunun Almanca olarak yazıldığı ve ilk baskılarının Almanya’da yapıldığıydı.
1912 – İtalyan Ordusu, hava balonlarını askeri amaçlarla kullanan ilk ordu oldu. İtalyanlar bu hava taşıtlarını, Türk savunma hatlarının gerisine keşif yapmak amacıyla gönderdiler.
1917 – Woodrow Wilson, ABD Başkanlığı görevine ikinci kez getirildi.
1918 – Bolşevikler, Rusya’nın başkentini Petrograd’tan Moskova’ya taşıdılar.
1920 – Türkiye Yeşilay Cemiyeti kuruldu.
1923 – Şile ’de Rum Değirmenlik Mahallesi ’nde çıkan yangında, çoğu terk edilmiş yaklaşık 550 Rum, 200 Müslüman hanesi, 100 dükkân, 1 cami, 2 kilise ve bazı resmi binalar yandı. Toplam 1500 kişi yangın dolayısıyla evsiz kaldı.
1924 – İstanbul’da Maarif Müdürlüğü, Tevhid-i Tedrisat Kanunu gereğince medreselere el koydu.
1924 – Şevket Vërlaci, Arnavutluk Başbakanı oldu.
1931 – Daniel Salamanca Urey, Bolivya Devlet Başkanlığı görevine getirildi.
1933 – Almanya’da 5 Mart’ta yapılan genel seçimlerde, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi, %43.9 oy alarak çoğunluk sağladı ve kesin olarak iktidara geldi.
1933 – Büyük Buhran: ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt, bütün bankaları kapattı ve finansal işlemleri durdurdu.
1942 – Okul bahçelerine patates, yerelması ve fasulye gibi sebzeler dikilmeye başlandı.
1946 – II. Dünya Savaşı’nda ortaya çıkan ve Sovyetler Birliği ile Doğu Avrupa ülkelerini simgeleyen Demirperde kavramı; ilk kez İngiltere Başbakanı Winston Churchill’in bir konuşmasında kullanıldı.
1950 – Eskişehir’de sel felaketi: 50 bin kişi açıkta kaldı, 2500 ev yıkıldı ve 6 kişi boğuldu. Felaketzedelere Marshall Planı’ndan yardım geldi.
1951 – Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’nden ayrılan Muhsin Ertuğrul, özel bir tiyatro kurmaya karar verdiğini açıkladı. İstanbul Beyoğlu’nda, Atlas Sineması’nın üst katında yer alması planlanan Güncel tiyatronun adı “Küçük Sahne” olacak.
1952 – 74 Ticani’nin duruşmasına Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde başlandı. Tarikat Şeyhi Kemal Pilavoğlu, 1954 yılında mahkûm olduktan sonra Ticaniliği bıraktığını söyledi.
1953 – 1929’dan beri SSCB liderliğini elinde tutan Sovyetler Birliği Komünist Partisi Birinci Sekreteri Josef Stalin öldü; bir gün sonra yerine Malenkov geçti. Asıl adı Yosif Vissariyonoviç Çugaşvili olan Stalin, Pravda’daki yazılarında ve Parti içinde, Rusça “çelik adam” anlamına gelen “Stalin” mahlasını kullanmaya başladı. Lakabı ise, Gürcü dilinde “Çivi” anlamına gelen “Koba”dır.
1956 – ABD’de Yüksek Mahkeme, diğer mahkemelerin okullardaki ırk ayrımcılığını yasaklamasını onayladı.
1966 – İngiliz Hava Yolları’na (British Airways) ait Boeing 707 tipi bir yolcu uçağı, Fuji dağına düştü: 124 kişi öldü.
1969 – Ant dergisi’nde yayımlanan “İşgal Toprağı, Kurt Köpeği” başlıklı yazısından ötürü yargılanan Yaşar Kemal beraat etti.
1969 – Balıkesir’de Akbaşlak Köyü Muhtarı, “aminli düğün tüzüğü” hazırladı ve mevlit okutmayan damatlara ceza kesileceğini açıkladı.
1971 – İstanbul’da Akbank’ın Selamiçeşme Şubesi silahlı 5 kişi tarafından soyuldu, soygun sanıklarından olduğu ileri sürülen Salman Kaya, Bebek’te yakalandı.
1971 – Kırıkhan’da Türkiye İşçi Partisi üyelerine saldırı düzenlendi; 3 kişi öldü, 23 kişi de yaralandı. İlçede sokağa çıkma yasağı başlatıldı.
1971 – Ankara’da Amerikalı 4 asker, THKO örgütü mensuplarınca kaçırıldı. Bir duyum üzerine Polisin üniversiteye düzenlediği baskında çatışma çıktı; Erdal Şener adlı öğrenci öldü, yaralananlar da oldu. Kaçırılan askerler 8 Mart’ta serbest bırakıldı.
1971 – Falih Rıfkı Atay, Deniz Gezmiş ve arkadaşları hakkında yazdı: “Her zaman bir aşiretten cihangirane bir devlet çıkaramayız ya. Ama ilhamımıza sınır yoktur: Bu defa da banka soyguncusu hayduttan bir kahraman çıkardık. Solların dilinde, eski Çakırcalı gibi destan kahramanı olmuştur. Ama Çakırcalı sonunda bacaklarından baş aşağı asılmıştır. Kanlı eşkıyaların el üstünde tutulduğunu da görecekmişiz! Yazık üniversiteler için harcadığımız on milyonlarca liraya! Eşkıya yetiştirmek için üniversite kurmaya ne lüzum var? Onları dağ da yetiştirir!”
1972 – Ağustos 1971’de Sultanahmet’te esrar satarken yakalanan ve 6 yıl hapse mahkûm edilen 14 yaşındaki İngiliz çocuk, Türkiye ile İngiltere arasında sorun oldu. İngiliz basını, “Gaddar Türkler” diye manşetler attı. Bunun üzerine Başbakan Nihat Erim, programında olmasına rağmen, ABD’ye giderken Londra’ya uğramadı.
1974 – Yom Kippur Savaşı: İsrail askerleri Süveyş Kanalı’nın batı yakasından çekildiler.
1978 – İstanbul İstinye’de yapılan 23. Balkan Kros Şampiyonası’nda; Mehmet Yurdadön 12 bin metre, Sadık Salman 8 bin metre yarışmasında birinci oldular.
1979 – Uzay sondası Voyager 1, Jüpiter’in 172000 mil yakınından geçti.
1980 – Türkiye’de 12 Eylül 1980 Darbesi’ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): Banka soyan 3 soyguncu, 2 eri öldürdü.
1981 – İstanbul Sıkıyönetim Mahkemesi, yasa dışı örgüt kurmak ve komünizm propagandası yapmak suçundan, 7 Türkiye İşçi Partisi yöneticisini tutukladı.
1982 – Devlet Başkanı Orgeneral Kenan Evren’in eşi Sekine Evren, Ankara’da defnedildi. Törene büyük bir kalabalık katıldı. Süleyman Demirel ve Bülent Ecevit, Evren’e başsağlığı diledi.
1984 – İstanbul Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi, Papa’ya suikast düzenlemek suçundan Mehmet Ali Ağca hakkında açılan davada görevsizlik kararı verdi.
1986 – Yüce Divan tarafından iki yıl hapse mahkûm edilen, eski Devlet Bakanı İsmail Özdağlar’ın milletvekilliği, TBMM Genel Kurulu’nda düşürüldü.
1991 – Irak, Körfez Savaşı esirlerini serbest bıraktı.
1993 – Savaş uçaklarının bombaladığı Muş’un Kızılsu Vadisi’ndeki kamptan kaçmak isteyen 60 PKK militanı, patlamaların şiddetiyle kopan çığın altında kalarak öldü.
1999 – Çankırı Valisi Ayhan Çevik, bombalı saldırıda ağır yaralandı; koruma polisi ve iki lise öğrencisinin de öldüğü saldırıyı, yasa dışı TİKKO örgütü üstlendi.
2000 – İnternet aracılığıyla uluslararası ün yapan Mahir Çağrı, Forbes Dergisi’nin en ünlü 100 kişisi arasına girdi.
2001 – Mekke’de Hac’da çıkan izdihamda, 35 hacı adayı öldü.
2007 – Türkiye’de Vatanseverler Partisi, İçişleri Bakanlığı’na kuruluş dilekçesi vererek resmen kuruldu.
2020 – Türkiye ile Rusya arasında devlet başkanları seviyesinde İdlib görüşmesi Gerçekleşti.
Doğumlar
etmen, oyuncu ve senarist
1970 – Emre Kınay, Türk oyuncu
1970 – John Frusciante, Amerikalı müzisyen ve Red Hot Chili Peppers üyesi
1973 – Nelly Arcan, Kanadalı romancı (intihar) (ö. 2009)
1973 – Nicole Pratt, Avustralyalı tenisçi
1974 – Eva Mendes, Amerikalı oyuncu
1974 – Matt Lucas, İngiliz komedyen
1975 – Jolene Blalock, Amerikalı oyuncu
1977 – Taismary Agüero, Küba asıllı İtalyan voleybolcu
1979 – Çiğdem Aysu, Türk aktris
1983 – Édgar Dueñas, Meksikalı futbolcudur
1984 – Aarthi Agarwal, Amerikalı aktris (ö. 2015)
1984 – Guillaume Hoarau, Fransız futbolcudur
1985 – David Marshal, İskoç millî futbolcudur
1985 – Kenichi Matsuyama, Japon aktördür
1986 – Adem Kılıççı, Türk boksör
1986 – Julie Henderson, Amerikalı model
1988 – Jovana Brakočević, Sırp millî voleybolcu
1988 – Liassine Cadamuro, Cezayirli millî futbolcudur
1988 – İsmail Keleş, Türk atıcı
1989 – Sterling Knight, Amerikalı aktör ve şarkıcı
1990 – Danny Drinkwater, İngiliz futbolcudur
1990 – İlham Tanui Özbilen, Türk atlet
1990 – Mason Plumlee, Amerikalı profesyonel basketbolcu
1991 – Ramiro Funes Mori, Arjantinli millî futbolcudur
1993 – El-Hadji Ba, Fransız futbolcudur
1993 – Fred, Brezilyalı millî futbolcudur
1993 – Harry Maguire, İngiliz millî futbolcudur
1996 – Franco Acosta, Uruguaylı futbolcu
1996 – Taylor Hill, Amerikalı oyuncu ve manken
1996 – Emmanuel Mudiay, Kongo’lu profesyonel basketbolcudur
1998 – Merih Demiral, Türk futbolcu
Ölümler
. 1915)
1984 – William Powell, Amerikalı oyuncu (d. 1892)
1988 – Alberto Olmedo, Arjantinli komedyen (d. 1933)
1990 – Edmund Conen, Alman futbolcu (d. 1914)
1991 – Kazım Taşkent, Türk siyasetçi, bürokrat ve Yapı ve Kredi Bankası’nın kurucusu (d. 1895)
1995 – Vivian Stanshall, İngiliz müzisyen, oyuncu ve yazar (Bonzo Dog Band üyesi) (d. 1943)
1996 – Whit Bissell, Amerikalı oyuncu (d. 1909)
1997 – Samm Sinclair Baker, Amerikalı yazar (d. 1909)
1999 – Richard Kiley, Amerikalı oyuncu (d. 1922)
2000 – İzzet Baysal, Türk mimar ve sanayici (d. 1907)
2000 – Lolo Ferrari, Fransız oyuncu (d. 1962)
2001 – Necmi Rıza Ayça, Türk karikatürist (d. 1914)
2004 – Walt Gorney, Amerikalı oyuncu (d. 1912)
2006 – Richard Kuklinski, Amerikalı seri katil (d. 1935)
2010 – Peter Woodcock, Kanadalı seri katil (d. 1939)
2010 – Richard Stapley, İngiliz aktör ve yazar (d. 1923)
2013 – Paul Bearer, Amerikalı profesyonel güreş menajeri (d. 1954)
2013 – Hugo Chávez, Venezuela Devlet Başkanı (d. 1954)
2016 – Mithat Danışan, Türk bas gitarist (d. 1949)
2016 – Hasan et-Turabi, Sudanlı İslami lider ve siyasetçi (d. 1932)
2016 – Raymond Samuel Tomlinson, Amsterdam, New York doğumlu bilgisayar programcısı ve “‘@'” işaretini adreslerde ilk kullanan kişi (d. 1941)
2016 – James Douglas, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1929)
2017 – Jay Lynch, Amerikalı çizer ve animatör (d. 1945)
2018 – Tomas Aguon Camacho, Kuzey Mariana Adaları vatandaşı Katolik piskopos (d. 1933)
2018 – Hayden White, Amerikalı tarihçi (d. 1928)
2019 – Chu Shijian, Çinli iş insanı ve girişimci (d. 1928)
2019 – Moris Farhi, İngiliz yazar (d. 1935)
2019 – Jacques Loussier, Fransız besteci ve piyanist (d. 1934)
2020 – Katcho Achadjian, Ermeni-Amerikalı iş insanı ve siyasetçi (d. 1951)
2020 – Solomon Berewa, Sierra Leoneli siyasetçi (d. 1938)
2020 – Stanislav Bogdanoviç, Ukraynalı satranç oyuncusu (d. 1993)
2020 – Hüseyin Şeyhülislam, İranlı siyasetçi, aktivist ve diplomat (d. 1952)
2021 – Sasa Klaas, Botsvanalı şarkıcı, söz yazarı, sanatçı ve sunucu (d. 1993)
2021 – Stig Malm, İsveçli sendikacı (İsveç Metal İş Sendikası) ve siyasetçi (d. 1942)
2021 – Suna Tanaltay, Türk eğitmen, yazar ve televizyoncu
2023 – Lynda Baron, İngiliz aktris, komedyen ve şarkıcı (d. 1939)
2023 – Luz Fernandez, Filipinli aktris ve televizyon sunucusu (d. 1935)
2023 – Antonio Martino, İtalyan akademisyen, ekonomist ve siyasetçi (d. 1942)
2023 – Gladys Moisés, Arjantinli kadın siyasetçi ve bürokrat (d. 1961)
