İlhan Arakon Biyografisi
İlhan Arakon, Türk sinemasının ilk görüntü yönetmenlerindendir.
İlhan Arakon, 22 Ekim 1916 tarihinde İstanbul ’da doğmuştur. Tam adı Hüseyin İlhan Arakon ’dur. Turhan Arakon ile yönetmen ve senarist olan Aydın Arakon (d.1918-ö.1982) kardeşidir. Babası İttihat ve Terakki‘nin Trakya müfettişi Abdülgani Arakon (Topal Gani Bey) Erzincanlıdır ve soyadı olarak aldığı Arakon beldesi, aileye timar olarak verilmiştir. Anne Mevhibe Arakon ise, Saray Muhasebat Memuru Ziya Bey ile Maaz Hanımın Küçük kızı ve Empresyonist ressam Nazmi Ziya Güran‘ın kardeşidir.
İlhan Arakon, ilk, orta ve lise öğrenimini Fevziye Mektebi’nde (Işık Lisesi) tamamlayarak, 1937 yılında Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümü’nü kazandı.
1930’lu yıllarda fotoğraf çekimiyle ilgilenmeye başlayan İlhan Arakon, 16 mm.lik bir film kamerası sahibi olunca, amatör çekimler yapmaya başladı. 1937 yılında girdiği Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümü’nü, ailesinin Ankara‘ya taşınması nedeniyle bitiremedi. Eğitimini yarıda bırakan İlhan Arakon, ressam olan dayısı Nazmi Ziya Güran‘ın etkisiyle resimle uğraştı. Bir süre Abidin Dino ile de çalışan İlhan Arakon, daha sonra fotoğraf çalışmalarına ağırlık verdi.
İlhan Arakon; Mümtaz Yener, Turgut Uyar, Avni Arbaş, Nuri İyem ve Abidin Dino‘nun oluşturduğu Günceller Grubu’nun “Liman” sergisine fotoğraflarıyla katıldı. 1940 yılında arkadaşlarıyla birlikte Türkiye’nin ilk fotoğraf sergisini açan İlhan Arakon 1941 yılında Ankara Çocuk Tiyatrosu’nda yönetmen yardımcısı olarak çalıştı.
Görüntü yönetmeni olarak 1944‘te sinemaya adım atan Arakon, “Gençlik Günahı”, “Seven Ne Yapmaz”, “Dinmeyen Sızı”, “Çığlık”, “İstanbul’un Fethi”, “Ankara Ekspresi” ve “Salgın” gibi birçok filmin görüntü yönetmenliğini üstlendi.
Türkiye’ye ilk “zoom” objektif getirip kullanan kişiler arasında olan İlhan Arakon, 1953 yılında ilk renkli Türk belgesel filmini ve ilk konulu Türk filminin çekimlerinin yanı sıra ilk sinemaskop film çekimini Gerçekleştirdi. İlhan Arakon, bu tarihten itibaren sanat yönetmeni, görüntü yönetmeni, yönetmen, ses uzmanı gibi görevlerle 400’ün üzerinde filmde yer aldı. İlhan Arakon, 1953’te yapılan ilk Türk Film Festivali ve 1954’deki Türk Film Dostları Derneği’nin yarışmalarında da en başarılı kameraman seçildi.
İlhan Arakon, 1951 yılında yönetmenliğini kardeşi Aydın Arakon‘un yaptığı “İstanbul’un Fethi” adlı filmde sanat ve görüntü yönetmeni olarak beğeni kazanan sahnelere imza attı.
“Garipler Adası” isimli filmle 1955‘te yönetmenliğe başlayan İlhan Arakon, 1966’da usta yönetmen Ömer Lütfi Akad‘ın “Sırat Köprüsü” adlı filmini kendi yaptığı özel sinemaskopla görüntüledi.
Sİnema/film haberciliği konusunda da ilk ajans olan A.D.S.’yi kuran İlhan Arakon, 1974 yılında Türkiye’de ilk defa İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi (İDGSA) Film Arşivi tarafından başlatılan eğitim çalışmalarına katılarak sinema kurslarında öğretmen olarak görev aldı, 1975 yılında İDGSA Sinema-TV Enstitüsü’nde Öğretim Görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1997 yılında Mimar Sinan Üniversitesi tarafından “Onursal Profesörlük” unvanına layık görüldü. 100’den fazla uzun film, 400’den fazla kısa film ve belgeselde görüntü ve sanat yönetmenliği yapan İlhan Arakon, iki de senaryo yazdı.
2000 yılında 12. Ankara Uluslararası Film Festivali’nin, Türk sinemasına emek veren ustaları hatırlamak amacıyla verdiği “Aziz Nesin Emek Ödülü” de yaklaşık 56 yıldır görüntü yönetmenliği yapan, 1975’ten bu yana Mimar Sinan Üniversitesi’nde öğrenciler yetiştiren İlhan Arakon‘a verildi.
İlhan Arakon, Şemsa Arakon ile evli idi ve Ömer Arakon ile Demir Arakon adlarında iki çocuğu vardır.
İlhan Arakon, 3 Şubat 2006 tarihinde İstanbul ’da 90 yaşında ölmüştür.
İlhan Arakon‘un yönetmenlik yaptığı filmler arasında “Garipler Adası” ve “Şahinler Diyarı”, belgeselleri arasında “Menderes’in Yargılanması” ve “Bir Şehrin Doğuşu” gibi eserler yer alırken, görüntü yönetmenliğini yaptığı filmler arasında ise “Severek Ayrılalım”, “Samanyolu”, “Hıçkırık”, “Yaşamak İçin” ve “Kadın Asla Unutmaz”ın da aralarında bulunduğu çok sayıda yapım bulunuyor.
Ödülleri :
1998 – 17. İstanbul Film Festivali, Onur Ödülü
2004 – 1001 Belgesel Festivali, Şükran plaketi
2000 – 12. Ankara Uluslararası Film Festivali, Aziz Nesin Emek Ödülü
Filmleri ve Dizileri :
Yönetmen :
1971 – Şahinler Diyarı
1955 – Garipler Adası
Senarist :
1971 – Şahinler Diyarı
1955 – Garipler Adası
Yapımcı :
1971 – Şahinler Diyarı
Görüntü yönetmeni :
1973 – Ormanların Ekonomik Değeri
1973 – Orman Endüstrisi
1973 – Ormanın Ruhsal Sağlıkla İlgisi
1973 – Ormanları Koruma
1973 – Orman Yetiştirme, Ağaçlandırma
1973 – Ormancılığımızda Dün ve Bugün
1973 – Orman-Köy İlişkileri
1971 – Bütün Anneler Melektir
1971 – Vahşi Çiçek
1971 – Kezban Paris’te
1971 – Tamam mı Canım
1971 – Severek Ayrılalım
1971 – Yarın Ağlayacağım
1971 – Ayşecik Bahar Çiçeği
1970 – Kezban Roma’da
1970 – Adsız Cengaver
1968 – Kezban
1968 – Kadın Asla Unutmaz
1967 – Samanyolu
1967 – Kederli Günlerim
1965 – Hıçkırık
1964 – Tanrının Bağışı Orman
1964 – Bir Gazetenin Hikâyesi
1964 – Unilever
1959 – Zümrüt
1957 – Pusu
1956 – Büyük Sır
1956 – Kalbimin Şarkısı
1955 – Garipler Adası
1955 – Gün Doğarken
1954 – Kaçak
1954 – Salgın
1953 – Köroğlu – Türkan Sultan
1952 – Kızıltuğ
1952 – Kanlı Çiftlik
1952 – Ankara Ekspresi
1952 – Yurda Dönüş
1951 – İstanbul’un Fethi
1951 – Vatan İçin
1950 – Bir Fırtına Gecesi
1949 – Ayşe’nin Duası
1949 – Dinmeyen Sızı
1949 – Uçuruma Gerçek
1949 – Çığlık
1949 – Efsuncu Baba
1948 – Dümbüllü Macera Peşinde
1948 – Efe Aşkı
1947 – Seven Ne Yapmaz
1947 – Gençlik Günahı
