Ebulfez Elçibey Biyografisi
16 Haziran 1992 – 1 Eylül 1993 tarihleri arasında Azerbaycan‘ın ikinci cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.
Ebulfez Elçibey, 24 Haziran 1938 tarihinde Azerbaycan ’da Nahçıvan’ın Keleki kasabasında doğmuştur. Asıl adı Ebulfez Kadir Güloğlu Aliyev’dir. 1988-1991 yıllarında bağımsızlık mücadelesine öncülük ettiği için halkın ona taktığı ‘Elçibey ’ soyadını kullanıyordu. Babası İran Azerbaycanı’ndan Kadirkulu Bey ve annesi Anadolu’da doğup Keleki’ye göç etmiş Mehrinisa Hanım’dır. Babası 1943 yılında II. Dünya Savaşı‘nda ölmüştür. İlköğrenimini ve liseyi Nahçıvan’da tamamladı. 1957-1962 yılları arasında Azerbaycan Devlet Üniversitesi Doğu Dilleri Enstitüsü, Arapça bölümünden mezun oldu.
Ebulfez Elçibey, Öğrencilik yıllarında Azerbaycan tarihini ve Azerbaycan devrim tarihini öğreten dernekler kurdu. 1963-1964 yıllarında Mısır‘da tercüman olarak çalışmıştı. 1970’lerde ise Azerbaycan ’ın bağımsızlığı için çalışmaya başladı. Bu yüzden 1975 yılında siyasi faaliyetleri nedeniyle bir buçuk yıl hapis yattı. Serbest kaldıktan sonra, 1977’den itibaren, Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi’nde el yazmaları enstitüsünde görev yaptı. Görevi sırasında da bağımsızlık çalışmalarına devam etti.
Azerbaycan‘ın Rus İmparatorluğu içinde bir sömürge olduğuna ve elbet bir gün bağımsız, demokratik bir cumhuriyet olacağına inanmıştır. Kendisini “Ben Atatürk‘ün esgeriyim” diye tabir etmiş ve Atatürk‘ten, Gandhi‘den ve 1918-1920 yıllarında kurulmuş Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin kurucusu Mehmet Emin Resulzade‘den etkilenmiştir.
1989 yılında Azerbaycan Halk Cephesi’ni kurup başkanı seçilen Ebulfez Elçibey Dağlık Karabağ’daki Ermeni ayrılıkçılığına yol vermemek ve Azerbaycan’ın Sovyetler’den bağımsızlığını kazanması için çalışmış ve 1991 yılında SSCB ’nin dağılması ile bağımsızlığını kazanan Azerbaycan ’ın 7 Haziran 1992 ’de ikinci cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir.
Şubat 1992’de Dağlık Karabağ bölgesinde Ermeniler tarafından Gerçekleştirilen Hocalı Katliamı yüzünden Azerbaycan Halk Cephesi tarafından suçlanarak, görevinden çekilmeye zorlanan ve bunun sonucunda Mart 1992‘de istifa eden Ayaz Mutallibov ’dan sonra geçici olarak yerine Yakup Mehmedov baktıktan sonra, Mayıs ayında Azerbaycan Yüksek Konseyi’nin desteğiyle Ayaz Mutallibov tekrar görevine döndüyse de Azerbaycan Halk Cephesi tarafından istifaya zorlanarak Rusya‘ya kaçmasının ardından Ebulfez Elçibey cumhurbaşkanı seçildi.
16 Haziran 1992 – 1 Eylül 1993 tarihleri arasında Azerbaycan‘ın ikinci cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.
1992-1993 yılları arasında bir alayın komutanlığını yapan Suret Hüseynov, cephedeki yanlış uygulamalardan ve Güncellgilerden dolayı görevden alınınca Azerbaycan‘ın 2. büyük şehri olan Gence’de Haziran 1993 ’te ayaklanma başlattı. Ebulfez Elçibey, yardım için Haydar Aliyev ’i Nahçıvan ’dan Bakü ’ye davet etti. Fakat Haydar Aliyev, Bakü‘ye geldikten sonra Suret Hüseynov‘u destekledi ve göstericilerin Bakü ’ye yürümesi karşısında Elçibey halktan destek alamadı. İç savaşa yol vermemek için Haydar Aliyev ile konuştuktan sonra cumhurbaşkanlığı görevini terk ederek doğum yeri olan Keleki’ye gitmiştir.
3 Ekim 1993 tarihinde yerine Haydar Aliyev seçilerek cumhurbaşkanı oldu.
31 Ekim 1997 tarihinde Keleki’den Bakü’ye dönmüş ve Azerbaycan Halk Cephesi Partisi’nin (AHCP) başında aktif siyasi hayatına devam etmiştir. Elçibey, 1998 senesinde yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerine, “demokratik ve adil olmadığı” gerekçesiyle boykot ederek katılmamıştır.
Elçibey, zaman zaman Haydar Aliyev iktidarına karşı verdiği sert demeçlerle kamuoyunun dikkatlerini üzerine çekmiştir.
Ebulfez Elçibey, 22 Ağustos 2000 tarihinde tedavi gördüğü Ankara ’da 62 yaşında prostat kanseri nedeniyle ölmüştür. Defin törenine 800.000 (sekiz yüz bin) kişi katılmış ayrıca Haydar Aliyev‘in törene geldiği an halk “En büyük Elçibey, başka büyük yok!” tarzında protesto sloganlarıyla karşılamışlardır.
Kitapları :
1992 – Deyirdim ki, bu quruluş daḡılacaq,
1993 – Azadlık ve demokrasi,
1997 – Tolunoğulları Devleti (868-905),
1998 – Bütöv Azärbaycan yolunda
